موزه نان مشهد

طراحی موزه در فضایی بسیار محدود و خاص

شرکت نان صنعتی گندم دشت در بدو تاسیس جز بروز ترین کارخانجات تولید نان به روش مکانیزه و صنعتی شکل گرفت.
نیاز و کارفرما از موزه نان در این پروژه ایجاد فضای تبلیغاتی و تاریخی به جهت باز نمایش روش ها و ابزار آلات تولید نان سنتی در ایران بود.

فضای در نظر گرفته شده بدین منظور در طبقه همکف ساختمان اداری و در مجاورت سالن همایش مجموعه، در نظر گرفته شده بود، که بسیار فضای محدود و خاص و می توان گفت بیشتر شبیه راهرویی طویل بود که در دو ضلع سالن همایش مجموعه چرخیده بود.
فضایی کاملا خطی به طول مجموع دو ضلع (۱۱+۲۷)(۳۸)متر و عرض ۵ متر که در ابتدا و انتها ورودی و خروجی تعبیه گردیده بود.

از دیگر مسائل فضا درنظر گرفته شده،  کامل و بسته شدن نمای ساختمان اداری و عدم امکان تغییرات در پوشه بیرونی نما و عدم تغییرات در جداره طولی دیگر فضا بود که در مجاورت سالن همایش قرار داشت.
در مجموع با سالنی مواجه بودیم که با طول ۳۸متر و عرض ۵ متر و ارتفاع حدود ۵ متر شکل گرفته و امکان تغییرات کالبدی به هیچ شکل درآن فضای موجود میسر نبود.
در طرح معماری فضا رویکرد نمایش گوشه ای از معماری سنتی ایرانی با استفاده از مصالح ساده مورد نظر طراحی معماری قرار گرفته است.
به دین منظور ساختار کلی فضایی به ۵ فضا شامل:
یک فضای ورودی، ۲فضای خاک، ۳فضای آب،۴فضای آتش و ۵گالری عکس نان، تقسیم بندی فضایی شد.

۱- فضای ورودی:

در قسمت ورودی مراجعه کننده با درب کاملا سنتی چوبی روبرو می شود. در فضای ورودی در جداره های اطراف تابلو های سفالی برجسته منقش به لوگو شرکت نان گندم دشت مشهد در گندم زاری تپه ای شکل طراحی شده است.
سقف فضای ورودی بر روی ۴ ستون تماما سنگی تراشیده شده به صورت نمادین استوار گردیده است. در جداره روبرو فضای ورودی که فصل مشترک با فضای خاک می باشد قوس های ایرانی دوران ساسانیان (قوس های بدون تیزه _قوس مازه دار)  شکل گرفته و دو پنچره چوبی با شیشه های رنگی با موتیف های اشکال گره سنتی معماری ایرانی خود نمایی می کند.

۲- فضای خاک:(خاک در معماری ایرانی نماد زایش و پاکی است)

در توالی ارتباطی بازدید موزه در دومین فضا، فضای خاک طراحی گردیده است، که در این فضا که بصورت مزرعه کوچک سنتی و گندم زار با استفاده از مانکن های انسانی با مقیاس ۱/۲۵ شکل گرفته مراحل، کاشت_داشت_برداشت _محصول گندم نمایش داده شده است.

۳- فضای آب:(آب در معماری ایران نماد پاکی است)

در سومین توالی ارتباطی فضایی موزه فضای آب جانمایی گردیده است.
این فضا با دیواره ای ضخیم با قوس های تیزه دار؛ در بدو ورودی از فضای خاک به فضای آب با پلی چوبی که بر روی مسیر آب واقع شده، از فضای خاک جداسازی شده است.
آب در معماری ایران نشانه پامی و آرامش می باشد.
در این فضا آب جاری شده از صخره های سنگی طراحی شده در گوشه فضا سبب چرخش آسیاب آبی و ایجاد صدای دلنشین و آرام آب می نماید.
انواع روش های آسیاب کردن گندم و تولید آرد از گندم،  ماکت با مقیاس کوچک آسیاب بادی نشتیفان خواف، آسیاب گندم با دسداس به صورت دستی توسط مانکن زن خانه دار ایرانی در گوشه ای از خانه ایرانی طراحی و نمایش داده شده است.

۴- فضای آتش:(آتش در ایران کهن مظهر پاکی بوده است)

در سیر توالی ارتباطی موزه و در چهارمین قسمت، فضای آتش طراحی شده که در این فضا انواع روش های تولید نان سنتی از قبیل نانوایی سنگک (تولید نان بروش سنگک منتسب اختراع شیخ بهایی بوده است) تنور زمینی و تنور ایستاده طراحی گردیده است ودر دیواره روبرو و در محل چرخش ۹٠ درجه به فضای گالری عکس و ارتباط با این قسمت دو گنجه در دیوار اجری با نور متمرکز جهت نمایش عناصر تزئینی طراحی شده که باعث ایجاد تمرکز بصری در بیننده در بدو ورود به فضای گالری عکس نان می شود.

۵- گالری عکس

در پنجمین و آخرین فضای توالی بازدید موزه گالری عکس نان سنتی طرح و برنامه ریزی شده و ماکت از کل مجموعه تولید نان سنتی گندم دشت در نظر گرفته شده است که که بازدید کننده به آشنایی با کل مجموعه به تونل بازدید ایزوله واقع در سالن تولید کارخانه راهنمایی می گردد.
(بنا به صلاح دید مدیریت مجموعه کارخانه گندم دشت گالری عکس نان به گالری مشاهیر خراسان تغییر کاربری پیدا نموده است)

ویدیو بررسی کامل موزه نان مشهد